O οισοφάγος Barrett (ΟΒ) είναι μια επιπλοκή της νόσου της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠΝ), μια κατάσταση κατά την οποία τα οξέα από το στομάχι παλινδρομούν και ρέουν στον οισοφάγο λόγω χάλασης του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Θεωρείται μια προκαρκινική κατάσταση κατά την οποία το τοίχωμα του κατώτερου οισοφάγου, στην προσπάθειά του να αντισταθεί στο γαστρικό οξύ που παλινδρομεί, αντικαθίσταται από τοίχωμα που μοιάζει με αυτά του στομάχου. Αυτή η προκαρκινική αλλοίωση (εξειδικευμένη εντερική μετάπλαση) αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου κατά 30 έως 40 φορές. Από τους ασθενείς που έχουν οισοφάγο Barrett το 0.5% ανά έτος θα αναπτύξει καρκίνο οισοφάγου με ενδιάμεσα στάδια την χαμηλόβαθμη και την υψηλόβαθμη δυσπλασία του οισοφάγου.
Από τι προκαλείται;
Ο οισοφάγος Barrett συμβαίνει όταν αναπτύσσονται αλλαγές στον ιστό που ευθυγραμμίζει το κάτω μέρος του οισοφάγου, όπου συναντώνται το στομάχι και ο οισοφάγος. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από καταστροφή του πλακώδους επιθηλίου και μετατροπή των κυττάρων που βρίσκονται σε βαθύτερα στρώματα του οισοφάγου, σε κύτταρα άλλου σχήματος και άλλης λειτουργικότητος (κυλινδρικά) στο πλαίσιο επουλωτικής διαδικασίας. Η νόσος αυτή αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα επανειλημμένων βλαβών από μακράς διάρκειας παθήσεις γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠΝ).
Διατροφική αντιμετώπιση του οισοφάγου Barrett
Πολλές επιδημιολογικές μελέτες στο παρελθόν ερεύνησαν συσχετισμούς μεταξύ των διατροφικών παραγόντων και του κινδύνου του οισοφαγικού αδενοκαρκινώματος και του προδρόμου του, του οισοφάγου Barrett. Οι υπάρχουσες επιδημιολογικές ενδείξεις δείχνουν μια ισχυρή αντίστροφη σχέση μεταξύ της πρόσληψης βιταμίνης C, β-καροτένιου, φρούτων και λαχανικών (ιδιαίτερα ωμά φρούτα και λαχανικά και σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά), τους μη επεξεργασμένους υδατάνθρακες, τις φυτικές ίνες, το σίδηρο και του κινδύνου του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου και του ΟΒ. Επιπρόσθετα βρέθηκε πως οι ασθενείς που έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν αδενοκαρκίνωμα στον οισοφάγο και ΟΒ μπορούν να επωφεληθούν από την αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών και μειώνοντας την πρόσληψη κόκκινου κρέατος και άλλων επεξεργασμένων τροφών.
Αποτελέσματα έρευνας
Πρόσφατη έκθεση του World Cancer Research Fund (Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας για τον καρκίνο -WCRF) και του American Institute for Cancer Research (Αμερικανικό Ινστιτούτο έρευνας για τον καρκίνο – AICR) φάνηκε πως η πρόσληψη φρούτων, μη αμυλωδών λαχανικών, β-καροτένιου και των βιταμινών C και Ε θεωρήθηκαν «πιθανώς» προστατευτικές έναντι του κινδύνου καρκίνου του οισοφάγου, ενώ τα αποδεικτικά στοιχεία που συνδέουν την πρόσληψη φυτικών ινών και φυλλικού οξέος με χαμηλότερο κίνδυνο ασθένειας περιγράφηκαν ως “περιορισμένα”.
Η έκθεση ανέφερε επίσης ότι η κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένου κρέατος “πιθανότατα” ν’ αυξάνει τον κίνδυνο ασθένειας, ενώ δεν βρέθηκαν να υπήρχαν τρόφιμα ή θρεπτικά συστατικά που αποδεδειγμένα συνδέονται με τον ΟΒ και τον καρκίνο του οισοφάγου. Η ασυνέπεια στα αποτελέσματα μπορεί τουλάχιστον εν μέρει να οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων όπως τον τύπο κρέατος, την περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά (π.χ. λίπος, πρωτεΐνη, σίδηρο), την περιεκτικότητα νιτρωδών / νιτρικών και / ή η μέθοδος παρασκευής κρέατος (π.χ. μεθόδους μαγειρέματος ή συντήρησης), κρέατα ψημένα σε υψηλές θερμοκρασίες (δηλ. το τηγάνισμα και τη σχάρα).
Εν ολίγοις, υπάρχουν ενδείξεις αλλά υπάρχει και περιορισμένος αριθμός αποδεικτικών στοιχείων για την ακριβή επίδραση των θρεπτικών συστατικών στον οισοφάγο Barrett και την αλληλεπίδρασή τους στην εξέλιξη από τον οισοφάγο Barrett σε καρκίνο του οισοφάγου.
Χρήση συμπληρώματος βιταμινών και οισοφάγος Barrett
Μελέτες που αναφέρουν τις συσχετίσεις μεταξύ χρήσης βιταμινούχου συμπληρώματος και των κινδύνων που συνδέονται με το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου ή τον οισοφάγο Barrett είναι μικτές (δηλαδή κάποιες δείχνουν συσχέτιση κάποιες όχι). Τα μικτά αυτά ευρήματα μπορεί εν μέρει να οφείλονται στον μη συνεπή ορισμό της χρήσης συμπληρώματος για παράδειγμα όταν λέμε συμπληρώματα τι τύπο συμπληρώματος εννοούμε ή ποια ήταν η διάρκεια και δόση της χρήσης του;!
Επίσης, δεδομένης της περιόδου καθυστέρησης στην εξέλιξη της νόσου, η μακροπρόθεσμη χρήση συμπληρωμάτων, και όχι η τρέχουσα χρήση (ή κατά το προηγούμενο έτος) μπορεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στη νόσο. Σίγουρα χρειαζόμαστε περισσότερα στοιχεία, μιας και η χρήση συμπληρωμάτων βιταμινών παραμένει αδιευκρίνιστη!
Λίπος και οισοφάγος Barrett
Μια δίαιτα πλούσια σε λίπος είναι ένας ύποπτος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης οισοφάγου Barrett, ωστόσο, τα συνολικά δεδομένα δεν είναι σαφή, καθώς κάποιες μελέτες έχουν βρει συσχετισμό με την πρόσληψη κορεσμένων λιπών ή χοληστερόλης και άλλες όχι! Όσον αφορά τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, συνδέθηκαν αντιστρόφως με τον κίνδυνο του εμφάνισης ΟΒ. Είναι απαραίτητες περισσότερες μελέτες για την καλύτερη κατανόηση των σχέσεων μεταξύ διαφόρων τύπων λίπους και του κινδύνου του οισοφάγου Barrett.
Υδατάνθρακες/πρόσληψη ζάχαρης και οισοφάγος Barrett
Η μακροχρόνια κατανάλωση μιας διατροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια υπεργλυκαιμία και υπερινσουλιναιμία. Η αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία συνδέεται με την υπερινσουλιναιμία, μπορεί να προάγει την καρκινογένεση με την τόνωση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού και την αναστολή της απόπτωσης. Παρόμοια με την πρόσληψη υδατανθράκων, η μακροχρόνια κατανάλωση μιας δίαιτας με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη μπορεί να προωθήσει την καρκινογένεση. Εντέλει, η συσχέτιση πρόσληψης υδατανθράκων και οισοφάγου Barrett απαιτεί επιπρόσθετη έρευνα, δεδομένων των αντικρουόμενων στοιχείων μεταξύ πειραματικών και παρατηρητικών μελετών.
Ανθρακούχα αναψυκτικά και οισοφάγος Barrett
Τα ανθρακούχα αναψυκτικά έχουν προταθεί ως παράγοντας κινδύνου για αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου και οισοφάγου Barrett επειδή είναι όξινα και μπορεί να αυξήσουν την παλινδρόμηση των γαστρικών υγρών μειώνοντας την πίεση του σφιγκτήρα του οισοφάγου, αν και υπήρξαν ελάχιστα επιστημονικά στοιχεία για τη στήριξη μιας τέτοιας σχέσης. Συνεπώς, τα τρέχοντα δεδομένα δεν δείχνουν ότι η κατανάλωση αναψυκτικών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης οισοφαγικού αδενοκαρκινώματος και ΟΒ.
Ψάρια και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και οισοφάγος Barrett
Η πρόσληψη ψαριών μπορεί να συσχετιστεί με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης ΟΒ, καθώς τα ψάρια είναι πλούσια σε ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μακράς αλυσίδας (PUFAs), τα οποία έχουν αποδειχθεί ότι ρυθμίζουν τη φλεγμονή και την πρόοδο του όγκου. Αντίθετα, τα ω-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν επιδείξει καρκινογόνες ιδιότητες, αλλά αναστέλλονται ανταγωνιστικά από τα ω-3.
Διαιτητικά μοτίβα και οισοφάγος Barrett
Δυτικού τύπου δίαιτες και δίαιτες αυξημένης κατανάλωσης ζωικών προϊόντων γενικά αυξάνουν τον κίνδυνο για οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα. Ασθενείς με υψηλότερο κίνδυνο για οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα και ΟΒ μπορούν να επωφεληθούν από την προσκόλλησή τους σε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο με την αύξηση της κατανάλωσης φρέσκων φρούτων και λαχανικών και της μειωμένης πρόσληψης κόκκινου κρέατος και άλλων επεξεργασμένων τροφίμων.
Δείκτης Μάζας Σώματος και οισοφάγος Barrett
Πολλαπλές μελέτες παρατήρησης δείχνουν μια σχέση μεταξύ της αύξησης του ΔΜΣ και του κινδύνου για οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα. Η σχέση μεταξύ της παχυσαρκίας και του οισοφάγου Barrett είναι, ωστόσο, λιγότερο σαφής. Φαίνεται ότι ο αυξημένος κίνδυνος δεν σχετίζεται απλώς με την παχυσαρκία αλλά μάλλον με την κεντρικού τύπου παχυσαρκία!
Το μεγαλύτερο μέρος της διαθέσιμης βιβλιογραφίας δείχνει ότι η κοιλιακή παχυσαρκία είναι ισχυρός προγνωστικός παράγοντας του οισοφάγου Barrett, ανεξάρτητα από το ΔΜΣ. Η αύξηση της περιφέρειας της μέσης συνδέεται με τον κίνδυνο εμφάνισης ΟΒ τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Η κοιλιακή παχυσαρκία προάγει τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση που είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα και τη σχετιζόμενη προ-κακοήθη βλάβη του οισοφάγου Barrett.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, σε άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα τα περισσότερα από τα δεδομένα δείχνουν έναν κρίσιμο ρόλο του κοιλιακού λίπους, αντί του ΔΜΣ μόνο, στην αιτιολογία της εμφάνισης ΟΒ.
Κάπνισμα και οισοφάγος Barrett
Οι καπνίζοντες ασθενείς με οισοφάγο Barrett, αλλά και εκείνοι που κάπνιζαν στο παρελθόν αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης οισοφαγικού αδενοκαρκινώματος.
Αλκοόλ και οισοφάγος Barrett
Οι περισσότερες επιδημιολογικές μελέτες δεν συσχετίζουν τη μέτρια κατανάλωση αλκοόλ με το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου ή τον ΟΒ. Υπάρχουν εύλογοι μηχανισμοί με τους οποίους το αλκοόλ – και ειδικότερα το κρασί – μπορεί να προστατεύσει από τον οισοφάγο Barrett, λόγω της περιεκτικότητας του αντιοξειδωτικού ρεσβερατρόλη. Ωστόσο, τόσο το λευκό κρασί όσο και το κόκκινο κρασί έχουν συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης του οισοφάγο Barrett.
Αν και αυτά τα ενδιαφέροντα ευρήματα υποδηλώνουν προστατευτική επίδραση της μέτριας πρόσληψης κρασιού σε σχέση με τον κίνδυνο ανάπτυξης ΒΟ, χρειάζεται να διερευνηθεί περεταίρω το θέμα γενικά της κατανάλωσης αλκοόλ σε σχέση με τον ΟΒ, λόγω των περιορισμένων στοιχείων που υπάρχουν έως σήμερα.
Διατροφικές κατευθύνσεις αντιμετώπισης οισοφάγου Barrett
Ο οισοφάγος Barrett απαιτεί μερικές τροποποιήσεις και περιορισμούς στην καθημερινή σας διατροφή. Μερικά τρόφιμα μπορεί να ενοχλούν κάποια άτομα που πάσχουν από ΟΒ αλλά κάποια άλλα άτομα όχι. Η παρακολούθηση των συμπτωμάτων ανάλογα με το ποιες τροφές καταναλώνετε μπορεί να είναι χρήσιμη για τον εντοπισμό τροφίμων που προκαλούν κινδύνους, ώστε να αποφύγετε τη μελλοντική τους κατανάλωση.
- Επιλέξτε από μια μεγάλη ποικιλία από υγιεινά τρόφιμα όπως δημητριακά και προϊόντα ολικής αλέσεως, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, πουλερικά και ψάρια.
- Τα μικρά και συχνά γεύματα (5-6 ημερησίως) είναι ωφέλιμα σε σχέση με τα λιγότερα και μεγαλύτερα γεύματα.
- Μειώστε τα λιπαρά τρόφιμα (τηγανιτά, fast food, βούτυρα, κρέμες γάλακτος, τσιγαριστά κτλ).
- Αποφύγετε τρόφιμα όπως δυόσμο ή μέντα, σοκολάτα, κέτσαπ, μουστάρδα, ξίδι και καφεϊνούχα ροφήματα.
- Αποφύγετε την κατανάλωση εσπεριδοειδών φρούτων είτε αυτούσια είτε σε μορφή χυμού όπως πορτοκάλι, γκρέιπφρουτ και ανανά.
- Αποφύγετε πικάντικα και ethnic φαγητά.
- Αποφύγετε το λεμόνι και την τομάτα λόγω της αυξημένης οξύτητας.
- Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ και αναψυκτικών.
Γενικές συμβουλές για την καθημερινότητα ατόμων με οισοφάγου Barrett
- Φάτε τρεις ώρες πριν τον ύπνο σας.
- Παραμείνετε σε όρθια θέση για δύο έως τρεις ώρες πριν ξαπλώσετε.
- Ανυψώστε το κεφάλι σας ελαφρώς όταν ξαπλώσετε στο κρεβάτι, το οποίο μπορεί να σας βοηθήσει να κρατήσετε το οξύ στο στομάχι.
- Χρησιμοποιήστε κάποιο στήριγμα για να ανεβάσετε την κεφαλή του κρεβατιού.
Συμπερασματικά
Είναι σαφές ότι ο οισοφάγος Barrett είναι ο μοναδικός προσδιορισμένος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών με ΟΒ δεν θα αναπτύξει ποτέ αυτόν τον καρκίνο!! Υπάρχουν σαφείς επιδημιολογικοί παράγοντες σχετικά με την ενδεχόμενη μείωση του κινδύνου σε ασθενείς με ΟΒ, οι οποίοι πρέπει να υιοθετούνται από αυτούς. Τέτοιοι παράγοντες συμπεριλαμβάνουν τη διακοπή καπνίσματος, μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε φρούτα και λαχανικά και την απώλεια βάρους.
Αναδημοσίευση από άρθρο μου στο mednutrition.gr